Tholen is een voormalig gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland, die op 1 januari 1997 fuseerde met de gemeenten Sint-Anna en Hoeksche Waard tot de nieuwe gemeente Hoeksche Waard. Tholen was gelegen aan de Nieuwe Maas, waaraan het zijn naam ontleende. Het is een van de meest noordelijke gemeenten in Zuid-Holland.

Tholen ontstond als een nederzetting in de 13e eeuw en werd in 1530 officieel gesticht door graaf Lodewijk van Nassau. De plaats had een belangrijke betekenis voor het vervoer van goederen, zowel aan de Nieuwe Maas als over land.

Omwanding Tholen

Tholen is omringd door water. Het heeft de grens met Duitsland en de rivier de Maas als noordgrens. Omdat het gebied rondom de Maas niet te hoge bodembeekjes heeft, was er geen risico op overstroming. In 1580 werd het kanaal van de Nieuwe Maas aangelegd door het riviertje de Oude Maas naar de rivier.

De meeste van Tholen’s landheffingen zijn gebouwd in de 16e en 17e eeuw. De landschapsschilder Hendrick Holbein het Jongere ontmoette hier in 1535 de hertog van Alba, die door Philip II was gezonden om een einde te maken aan de opstandelingen in Nederland. Het gebied rondom Tholen was een wichtige route voor het transport van zout en kooltje.

Waterschappen

Tholen werd in 1648 geheel onderdeel van de voormalige Hollandse heerlijkheid. In 1975 werden alle drie de waterschappen van Hoeksche Waard, Sint-Anna en Tholen samengevoegd tot het Hoeksche Waterschap. Het Hoeksche Waterschap was verantwoordelijk voor het beheer van het landschap rondom de Nieuwe Maas.

De Hoeksche Commissie, die in 1867 werd ingesteld om een oplossing te vinden voor het probleem van overstromingen, was verantwoordelijk voor het ontwerp van de dijken en sluizen die later werden aangelegd. Tegenwoordig is het waterschapsgebied in Zuid-Holland onderdeel van het Nieuwe Meervaringsgebied.

Industrie

Bij de aanleg van de slagbaan was er een industriezone aangelegd, waarvan de basis werd gelegd door de fabrieken van de firma Middendorp & Co. Vanuit deze industrieterrein werd verder uitgebreid met behulp van de ontwikkelingen in de jaren 50-60. De industrieterreinen en het kanaal werden later door middel van de aanleg van de Nieuwe Maas uitgebreid, zodat de industrie kon uitbreiden naar de westelijke oever.

De voormalige fabrieken en industriegebieden in Tholen werden in het begin van de jaren 90 verhuurd door de gemeente Hoeksche Waard aan bedrijven die gebruik wilden maken van het industrieterrein. Van deze verhuur is nu een deel geworden van de groene hoofdweg.

Wijk en cultuur

Oorspronkelijk bestond Tholen uit verschillende nederzettingen, zoals Nieuw-Maashaven, Maas-Heerlyck en Ouderkerk. Vele van deze stamhoeken zijn later samengevallen tot de huidige gemeente Hoeksche Waard. De gevels van het dorpscentrum zijn grotendeels uit 17e-eeuws bouwwerk.

Tholen beschikt over een breed scala aan monumenten, zoals de dorpskerk, de Sint-Pieterskerk, en de voormalige herberg De Watergeuzen. Aan de westzijde van het dorpscentrum bevindt zich het historische museum Tholen, dat op een paar honderd meter afstand van het dorpscentrum stond. In 2013 is dit museum verhuisd naar een nieuwe locatie in de voormalige fabrieksgebouwen aan de Maasweg.

Tholen heeft verschillende culturele activiteiten, zoals het biennale van kunst ‘Tholen kunst’, het historische museum en de lokale schuttersvereniging. In de zomer worden er vaak evenementen georganiseerd rondom het dorpscentrum.

Overstromingen

Tholen is niet geheel vrij van overstromingsrisico’s. In 1953 en 1954 kwam een opmars van de Nieuwe Maas de dorpen in Zuid-Holland tot ontnemming, waardoor er grote schade werd aangericht aan huizen en landerijen. Het waterschapsgebied in Zuid-Holland was een van de gebieden dat het meest leed bij de opmars van de Nieuwe Maas.

Door middel van de aanleg van dijkdammen en sluizen kon de overstromingsrisico’s worden verminderd. In de jaren 50-60 werden de dijken aangelegd, zodat het waterschapsgebied in Zuid-Holland onderdeel werd van het Nieuwe Meervaringsgebied.

Vername personen

Een van de meest vermaarde personen uit Tholen is Hendrick Holbein het Jongere. Hij was landschilder en schilderkunstenaar die in 1535 door Philip II in Tholen werd ontmoet door de hertog van Alba.

De voormalige burgemeester van Tholen, Jan Schenker, is verantwoordelijk geweest voor de groei van de industrie in Tholen. Hij was een belangrijke onderdeel van de Hoeksche Commissie die oplossingen zocht voor het probleem van overstromingen.

Verbindingen

Tholen heeft verbindingswegen met de buurgemeenten Hoeksche Waard, Sint-Anna en Maasbommel. De voormalige weg naar Duitsland is nu een fietsroute geworden.

De Nederlands Spoorwegmaatschappij (NS) exploiteert een spoorverbinding van Tholen naar Rotterdam. In 2015 werd deze route aangelegd, waardoor het gebied Tholen en de omgeving van Hoeksche Waard verbonden is met de rest van Nederland.

Verbindingen en toerisme

Tholen heeft verbindingswegen met de buurgemeenten Hoeksche Waard, Sint-Anna en Maasbommel. De voormalige weg naar Duitsland is nu een fietsroute geworden.

De Nederlands Spoorwegmaatschappij (NS) exploiteert een spoorverbinding van Tholen naar Rotterdam. In 2015 werd deze route aangelegd, waardoor het gebied Tholen en de omgeving van Hoeksche Waard verbonden is met de rest van Nederland.

Tholen is te bereiken via het Nationaal Park Zuid-Kennemerland en langs de fietsroute ‘De Nieuwe Maas’. De meeste toeristen bezoeken Tholen tijdens de zomer, waarbij er vaak evenementen worden georganiseerd rondom het dorpscentrum.

Conclusie

Tholen is een voormalige gemeente in Zuid-Holland die in 1997 fuseerde met de gemeenten Sint-Anna en Hoeksche Waard. Het was gelegen aan de Nieuwe Maas, waarnaan het zijn naam ontleende.

De gevels van het dorpscentrum zijn grotendeels uit 17e-eeuws bouwwerk. Tholen beschikt over een breed scala aan monumenten, zoals de dorpskerk en de voormalige herberg De Watergeuzen. Het gebied rondom Tholen was in de 13e eeuw gevestigd als nederzetting.

Tholen had een belangrijke betekenis voor het vervoer van goederen, zowel aan de Nieuwe Maas als over land. De industrie werd in het begin van de jaren 90 verhuurd aan bedrijven die gebruik wilden maken van het industrieterrein.

Tholen beschikt over een breed scala aan monumenten en cultuuractiviteiten, zoals historische musea, lokale schuttersverenigingen en fietsroutes. Het gebied rondom Tholen is niet geheel vrij van overstromingsrisico’s, maar het waterschapsgebied in Zuid-Holland was een van de gebieden dat het meest leed bij de opmars van de Nieuwe Maas.

Tholen heeft verbindingswegen met de buurgemeenten Hoeksche Waard, Sint-Anna en Maasbommel. De Nederlands Spoorwegmaatschappij (NS) exploiteert een spoorverbinding van Tholen naar Rotterdam.