De Belgische rechtsstaat heeft in de loop der jaren een aantal innovatieve hervormingen doorgevoerd om de kennis en expertise van de rechters te verbeteren. Eén van deze hervormingen is het ontstaan van het onderzoeksrechter, een speciaal type rechter die zich bezighoudt met het beoordelen van bewijsmateriaal in straf- en civielrechtelijke zaken.

De oorsprong van de Belgische onderzoeksrechten

Naar schatting dateren de Belgische onderzoeksrechten zich terug in de middeleeuwen. Eerder was er echter al een soort voorloper in de vorm van het “gerecht der rechters”, dat zich bezighield met het beoordelen van bewijsmateriaal. De moderne Belgische onderzoeksrechten ontstonden echter pas na de Tweede Wereldoorlog, toen de Belgische rechtsstaat werd hervormd.

De rol en verantwoordelijkheden van het onderzoeksrechter

De onderzoeksrechter speelt een cruciale rol in de Belgische rechtsstaat. Zijn taak is om bewijsmateriaal te beoordelen en om bepaalde vragen te beantwoorden, zoals de vraag of er genoeg bewezen feiten zijn om een strafzaak of een civielrechtelijke zaak aan te gaan.

De opleiding en ervaring van de onderzoeksrechter

Om tot de rol van onderzoeksrechter te kunnen worden gekozen, moet men over een uitgebreide opleiding en ervaring beschikken. In het kader van het Belgisch rechtsopleidingsstelsel mag men zich aan een opleiding tot advocaat of jurist hebben gewijd. Vervolgens moet men minimaal 5 jaar als rechter hebben gewerkt, waarvan minimaal 2 jaar in de strafrechts- of civielrechtelijke afdeling van het gerechtshof moeten zijn gewerkt.

De huidige praktijk van het onderzoeksrechter

De Belgische onderzoeksrechten beoefenen momenteel een aantal andere disciplines dan de traditionele straf- en civielrechtelijke disciplines. Zo is er ook veel aandacht voor internationale recht, waarin de Belgische juridische regels worden ingezien in het licht van de Europese Unie, de Verdragen van Rome over de rechtsverkeer in burgerlijke en strafzaken en andere internationale verdragen.

Specifieke taken

Bij een strafzaak kan de onderzoeksrechter de volgende taken uitvoeren:

• Een beschrijving van het bewijsmateriaal inzake de feiten van de misdaad.
• Aan de rechters die de zaak voorgezieft de vraag of er genoeg bewezen feiten zijn om de verdachte tot schuld te verklaren. Op basis van deze informatie beoordeelt de onderzoeksrechter met name of het bewijsmateriaal voldoende is om een proces tegen de verdachte op te zetten.
• De procedure waarin er wordt gekozen voor een proces ter terechtstelling, kan worden geregistreerd in de zaak. Op basis van deze procedure kan de onderzoeksrechter de berekende strafmaat bepalen en op basis hiervan het uitspraakpunt kan vaststellen.

Bij een civielrechtelijke zaak kan de onderzoeksrechter de volgende taken uitvoeren:

• Een beschrijving van het bewijsmateriaal inzake de feiten van de misdaad.
• Aan de rechters die de zaak voorgezieft de vraag of er genoeg bewezen feiten zijn om een procedure aan te gaan. Op basis van deze informatie beoordeelt de onderzoeksrechter met name of het bewijsmateriaal voldoende is om een proces ter terechtstelling,procedure en kosten bij de verloor van de zaak.

Conclusie

Tot slot kunnen we concluderen dat het onderzoeksrechter in de Belgische rechtsstaat een cruciale rol speelt. Zijn taken om bewijsmateriaal te beoordelen en om bepaalde vragen te beantwoorden, zijn essentieel voor de procesvoering van straf- en civielrechtelijke zaken. De onderzoeksrechter heeft een uitgebreide opleiding en ervaring nodig om tot deze rol te kunnen worden gekozen. Het huidige systeem is ondernomen veranderingen in het gebruik van de onderzoeksrechten, maar het is nog steeds belangrijk voor de Belgische rechtsstaat.