In de periode 1939-1945 heeft Haarlem, net als het hele land, zijn deelgenomen aan de Tweede Wereldoorlog. In deze tijd hebben de Haarlemsen hun dagelijkse leven moeten aanpassen aan de oorlogssituatie en de bezetting door de Duitsers. Deze oorlogsperiode was gekenmerkt door het verzet, het onderduiken van Joodse burgers en de aanval van de Luftwaffe op Haarlem.

De Beginjaren van de Oorlog (1939-1940)

In de zomer van 1939 had Duitsland al aangekondigd dat het een oorlog tegen Polen zou gaan. Als reactie hiervoor verhuisden vele Haarlemsen naar andere delen van Nederland om te voorkomen dat ze werden opgesloten in de “joodscampement” in Amsterdam. Veel mensen gingen ook verder en zoeken schuil in het noorden of naar het buitenland.

Het Begin van het Verzet

Haarlem had al eerder een eigen verzetbeweging, de “Nederlandse Heldenkorps”, maar deze was niet direct actief in deze tijd. Het was echter de “Kopstukkenpartij” die in 1939 opgericht werd en de basis vormde voor het verzet dat later heel Nederland zou bedienen.

De Anval van de Luftwaffe (1940)

In mei 1940 viel Duitsland over Nederland heen. De Luftwaffe was in Haarlem een grote gevaar, en mensen moesten uit hun huizen vluchten om te voorkomen dat ze werden opgesloten.

De Kazerne

Dit was echter niet de enige plek waar mensen uit vluchtten. Er waren ook kazen in Haarlem die als schuilplaats dienden voor Joodse burgers, zoals het “Kazerne”. Hier waren veel mensen ondergedoken tot ze werden opgeroepen om te worden gedeporteerd naar concentratiekampen.

Het Verzet en de Duitse Militaire Invalide

Dit was een tijd waarin het verzet in Haarlem heel actief was. De “Kopstukkenpartij” had al een sterk netwerk van contactlieden opgebaut, wat het makkelijker maakte om te communiceren en te helpen.

Het Duitse Militaire Invalide

Dit was ook de periode waarin het Duitse militair invadide, wat resulteerde in veel schade aan gebouwen, huizen en infrastructuren. Het verzet hielp om een bepaald aantal mensen te redden van deportatie, en zo werden er levens gereden.

De Gevechtssituaties

Haarlem was niet het enige dat in de oorlog betrokken was. De gevechtssituatie in de regio was vooral geconcentreerd op de rivier de Zuid, die het dorpje Muiden van Haarlem verdeeld met Amsterdam en Utrecht. Enkele gevangenen in concentratiekampen die later vrij zouden komen konden ook voor Muiden verantwoordelijk worden gesteld.

Bijblik op de strijd

Enkele van de bekende slachtoffers en helden waren mensen als de broer Jef Wessels die zijn leven gaf om anderen te helpen. In de tijd dat hij het verzet leidde zouden er veel meer mensen in de regio voor hun levens worden gescheurd. De gevechtssituatie was dan ook niet alleen van invloed op de bezette steden, maar ook op de omliggende landbouwgebieden en dorpen.

Conclusie

De Tweede Wereldoorlog had een diepe impact op Haarlem. De stad en haar inwoners moesten allemaal aanpassen aan de oorlogsituatie, het verzet en de deportatie van Joodse burgers. Hoewel het verzet niettemin succesvol was, zijn er veel slachtoffers en helden die hun leven hadden gegeven om anderen te helpen.